Biogebaseerde materialen, of hoe bouwen juist bijdraagt aan een beter klimaat
De renovatiegolf staat voor ons en dat geeft een nieuwe mogelijkheid om te kiezen voor duurzaam. Niet alleen door het renoveren zelf, maar ook door de materialen die we kiezen. Daarmee kan je best origineel gaan. Denk maar aan eierschalen, hennep of wier. Hoe zit dat precies?
Biogebaseerde materialen zijn wat het woord al zegt: ze zijn bio. Het zijn deels of volledig natuurlijke materialen die CO2 opnemen. Ze hebben ook een hernieuwbare oorsprong: gewassen of planten kunnen blijven groeien, die geraken niet op zoals fossiele bronnen. Het is dus de bron van het materiaal die bepaalt of een materiaal biogebaseerd is.
Veel van deze materialen nemen ook CO2 op uit de omgeving, wat een groot pluspunt is. Die CO2 komt op een zeker punt wel terug vrij (het is dus geen negatieve CO2-uitstoot, zoals soms beweerd wordt), maar wordt in de tussentijd opgeslagen. Dat geeft ruimte om te werken aan een beter klimaat: combineer je het gebruik van biogebaseerde materialen met een drastische aanpak om CO2-uitstoot te verminderen, dan heeft dit een significant positief effect.
Een ander pluspunt: biogebaseerde materialen bestaan gewoon al. Denk maar aan hout en vlas, die we al eeuwenlang gebruiken om mee te bouwen. Bovendien produceert de landbouw heel wat gewassen die reststromen opleveren. Die kunnen we benutten voor allerlei doeleinden. Met de huidige productie van vlas kunnen er al 10 000 woningen per jaar geïsoleerd worden. Ze zijn dus voorhanden, de biogebaseerde materialen. Wie inzet op duurzaamheid, kijkt natuurlijk niet enkel naar de beschikbaarheid, maar ook nabijheid: produceer de materialen in de buurt van waar je ze gebruikt, zodat je geen extra uitstoot creëert door transport.
Ook Boer&Tuinder, het vakblad van de Boerenbond, berichtte over de samenwerking tussen de landbouw- en bouwsector voor de teelt van biogebaseerde materialen. "Bij ons wordt momenteel vooral geëxperimenteerd met hennep", zegt Kristof Severijns van Boerenbond. "Binnen de projecten die opgezet worden rond deze teelt gaat er hennep naar textiel, bouwtoepassingen waaronder composieten en isolatie." Marc Dillen van Embuild Vlaanderen beaamt het belang van biogebaseerde materialen: "Momenteel is elk gebouw dat hier nieuw wordt opgetrokken minstens energieneutraal en binnenkort ook volledig fossielvrij. Waar kunnen we dan nog winst boeken? Bij de keuze van materialen waarmee we bouwen."
En nu, de praktijk
Als ze zo goed zijn, waarom worden ze dan nog niet vaak gebruikt? Daar zijn verschillende redenen voor. Vaak zijn aannemers en projectontwikkelaars nog niet zo bekend met deze materialen. De huidige manier van bouwen is sterk gestandaardiseerd, wat betekent dat alles afgestemd is op de bekende materialen zoals cement en baksteen. Niet alleen de keuze in materialen wordt hierdoor bepaald, maar ook de prijzen, de werking van aannemers, opleidingen, noem maar op. Aannemers weten dan ook vaak niet hoe ze de prijzen en risico's moeten verdisconteren.
Een ander struikelblok is voorlopig de certificering. Elk materiaal dat op de markt wordt gebracht, moet gecertificeerd zijn op constructieve veiligheid, brand, gezondheid en milieu. Er gaan dus heel wat testen aan de certificering vooraf, wat een lang en duur proces is. Daarom is het niet altijd voor de hand liggend om een certificering voor alle materialen voor te leggen, en dat is vaak vereist voor publieke gebouwen. Heel wat biogebaseerde materialen hebben hun nut al lang bewezen en vormen een belangrijk materiaal in het bouwproces. We kunnen perfect een huis bouwen dat volledig bestaat uit deze materialen, zonder in te boeten aan kwaliteit. Andere materialen baten bij een mix met niet-biogebaseerde materialen om ervoor te zorgen dat de levensduur en het comfort van een gebouw of kunstwerk optimaal zijn. Denk maar aan een funderingsaanzet, die een grote draagkacht en isolerend vermogen moet hebben, en ook vochtbestendig moet zijn: een complexe combinatie waarvoor vandaag gezocht wordt naar een goede biogebaseerde oplossing. De uitdaging van de bouwsector ligt dus in het vinden én inzetten van de juiste materialen op de juiste plaats. Biogebaseerde materialen zijn de toekomst, dus we hebben er baat bij om ze uit te testen en te gebruiken waar mogelijk.
Ook Topics Vlaanderen ging ermee aan de slag
In september organiseerden Topics Vlaanderen en Embuild Vlaanderen een infodag rond biogebaseerde materialen op Kamp C. Hierbij bezochten de deelnemers The Exploded View Beyond Building, een kunstinstallatie die het gebruik van heel wat biogebaseerde materialen toont. C-biotech, Eltherm, Puur-bouwen en Ecoverbo lichtten hun case studies toe en bewezen daarmee dat biogebaseerde materialen in de bouw geen theorie blijven. Gramitherm, Soprema, Exie, Ecoschelp, A.W.B. Schots en Isoproc stelden hun product voor: van vlas tot gras, er is zoals gezegd al heel wat voorhanden. Wie graag bijleert over innovatie in de bouwsector, vindt bij Topics Vlaanderen heel wat infodagen en lerende netwerken over allerlei relevante thema's.