Wat gebeurt er met uitgegraven grond? Grondbank als goed voorbeeld
We staan er niet altijd bij stil, maar de bodem is een belangrijk deel van onze biodiversiteit, watermanagement en bouwproces. Daarom is het belangrijk om een oogje in het zeil te houden. In Vlaanderen doet Grondbank dat, en wel zo goed dat het systeem een voorloper in Europa (en de wereld) is.
Als aannemer sta je voor een nieuw project. Je gaat beginnen bouwen op een bouwgrond en start met het uitgraven van een bouwput. Hoe kan je de overtollige grond opnieuw nuttig gebruiken in andere projecten? En stel dat de bodem gecontamineerd is, wat moet je dan doen om deze volgens de regels af te voeren?
Grondbank vzw is al 20 jaar een gewaardeerde partner die aannemers ondersteunt om het gebruik van grondoverschotten in goede banen te leiden. Deze erkende bodembeheerorganisatie ontwikkelde een procedure om een bijna volledig circulair proces van grondverwerking te garanderen. Wordt er grond uitgegraven, dan moet de bouwheer hiervoor eerst een technisch verslag laten opmaken om de gebruiksmogelijkheden te bepalen. Gelukkig is de kans groot dat de bodem niet gecontamineerd is, want dat is het geval voor ongeveer 60% van de Vlaamse grond. De bouwheer moet dit technisch verslag vervolgens laten conformverklaren door een erkende bodembeheerorganisatie. Met een conformverklaring geeft Grondbank vzw aan dat het technisch verslag opgemaakt is volgens de regels van de kunst. Zodra het verslag is goedgekeurd, heeft de aannemer een duidelijk zicht op de gebruiksmogelijkheden, dankzij de driedelige code die de bodem toegekend krijgt. De aannemer op de werf heeft hiermee precies de nodige informatie: is de grond vervuild of in goede staat? Waarvoor kan deze grond allemaal gebruikt worden? Wie zich nadien nog zou afvragen waar de grond naartoe is, kan dat ook perfect terugvinden, want alle grond wordt getraceerd.
Een win voor de aannemers
Daarmee beschikt Grondbank over een volledig proces waarbij iedereen wint. Zeker ook de aannemers, die perfect weten met wat voor bodem ze te maken hebben en wat ze hiermee moeten doen. Bovendien zijn ze ook verzekerd tegen hun objectieve aansprakelijkheid voor milieuschade wanneer ze deze procedure correct volgen. De invoering van de grondverzetsregeling maakte dan ook een einde aan de chaos tussen 1995 en 2004, toen de aannemers zonder veel of meestal helemaal geen milieu-informatie over de uit te graven bodem toch maar conform de nieuwe milieunormen een toepassing moesten vinden. Dit was het resultaat van het bodemsaneringsdecreet dat strenge normen voor nieuwe verontreiniging invoerde.
Grondbank vzw werd opgericht in 1996 om dit in betere banen te leiden en werkte mee aan de grondverzetsregeling die in 2004 het licht zag. Dit bracht heel wat positieve veranderingen met zich mee: voortaan was er een verzekering voor risico's bij hergebruik en bood de traceerbaarheidsprocedure een ideale basis voor eerlijke concurrentie. Na een evaluatie van deze regelgeving in 2008 werden de traceerbaarheidsprocedure, taken en verantwoordelijkheden verankerd in de wetgeving. Een goede basis voor bodembeheer dus.
Met resultaat
En dat loont. Tijdens de eerste tien jaar verdubbelde het gebruik van bodem als alternatief voor primaire delfstoffen. Meer dan 90% (!) van het bouwafval en uitgegraven grond worden vandaag gerecycleerd of hergebruikt. Dit circulaire verhaal zou echter niet rond zijn zonder Tracimat. Deze organisatie volgt het beheer van bouwafval op. Net als Grondbank is dit een onafhankelijke vzw. De Vlaamse wetgeving beschouwt grond niet als afval, wat ervoor zorgt dat de opvolging ervan niet identiek is. Natuurlijk kon Tracimat bij hun oprichting in 2018 rekenen op heel wat kennis vanuit Grondbank. Samen vormen ze een voorbeeld voor veel landen in Europa (en eigen land: ook Wallonië startte een organisatie voor bodembeheer). Zo heeft het Verenigd Koninkrijk Cl:aire, eveneens een non-profit organisatie met de bodem als focus. Voorlopig beschouwt de VK grond nog als afval, maar Cl:aire werkt aan een goede regelgeving en procedures om circulair beheer mogelijk te maken. Ook o.a. Frankrijk, Portugal en Canada klopten aan bij Grondbank voor toelichting.
